مشکل از جای دیگری است؛ مردم ما از بی‌توجهی مسئولان به قوانین و مقررات و اجرایی نشدن این مصوبات رنج می‌برند، از همین‌رو به‌نظر می‌رسد آلودگی هوای شهر تهران را چاره‌ای نباشد اما در این فضای یاس‌آلود، چیزی از مسئولیت دست‌اندر‌کاران در برابر آسیب‌های وارده به سلامت تک‌تک شهروندان کم نمی‌شود. همه مسئولان و متولیان امر در پیشگاه قانون باید بابت هرگونه سستی و کم کاری در اجرای قانون، تعیین زمانبندی مشخص، اقدام عاجل یا عدم‌همکاری و همدلی در امر مبارزه با بحران آلودگی هوا ، پاسخگو باشند. در آنچه در پی می‌آید ضمن اشاره‌ای گذرا به برخی مصوبات و پیشنهادهای دور سوم شورای شهر تهران در مورد آلودگی هوا سرنوشت هر مصوبه نیز به‌صورت خلاصه یادآوری شده تا عملکرد دستگاه‌های متولی به قضاوت خوانندگان گذاشته شود.
ارائه پیشنهاد تدوین طرح جامع پایش به مجلس
اواخر سال1390 بود که اعضای شورای شهر تهران به مجلس شورای اسلامی و دولت پیشنهاد کردند تا برنامه جامع پایش و مقابله با پدیده گردوغبار (ریزگردها) در شهر تهران را تدوین کند. در پایان زمستان آن سال، هنوز کمر شهر از زیر بار سنگینی آلودگی هوا صاف نشده بود که نگرانی‌ها بابت شروع فصل گرما و مسئله ریزگردها و گردو غبار آغاز شد. به عقیده اعضای شورای شهر تهران از آنجا که نه برنامه منطقه‌ای مشخصی در زمینه مقابله با این پدیده وجود داشت و نه از سوی کشورهایی نظیر سوریه، اردن، عربستان، کویت و به‌ویژه عراق شاهد عملکرد مناسبی در این‌باره هستیم پس باید برای مبارزه با این معضل مواردی به مجلس شورای اسلامی و دولت پیشنهاد شود. از جمله این پیشنهادها یکی تشکیل کارگروه ملی کنوانسیون مقابله با بیابان‌زدایی به ریاست معاونت اول رئیس‌جمهور و به دبیری رئیس سازمان حفاظت از محیط‌زیست بود تا از ظرفیت‌های بین‌المللی و منطقه‌ای در جهت مدیریت آب‌های مرزی، تدوین سند جامع ارزیابی تخریب سرزمین و تدوین برنامه جامع بسیج مالی مدیریت پایدار سرزمین استفاده شود.
نتیجه: در این‌باره دولت به پیشنهادهای شورای شهر مبنی بر ارائه طرح و برنامه اهمیتی نداد. در عوض بودجه‌ای 1000میلیاردی تصویب کرد که بخش اعظمی از آن خرج خرید ماسک و یکسری دستگاه‌های تصفیه‌کننده هوا از کشور چین شد که هیچ تأثیری نداشت، این درحالی است که این پول می‌توانست در قالب برنامه پیشنهادی شورای شهر به شکل مؤثرتری هزینه شود.
تجدید نظر در قانون معاینه فنی خودروها
از آنجا که حیطه اختیارات قانونی شورای اسلامی شهر تهران در حدی است که تنها می‌تواند به نهادهای بالادستی خود اعم از مجلس و دولت پیشنهاد دهد نه اینکه آنها را ملزم به انجام کاری کند، اواسط سال90، شورای اسلامی شهر تهران مجددا در قالب پیشنهادی به مجلس شورای اسلامی و دولت خواستار تجدید نظر در قانون معاینه فنی خودروها از 5 سال به 2 سال شدند. از نظر شورای شهر اهمیت و نقش ستاد معاینه فنی در کاهش آلودگی هوا برای شهروندان غیرقابل انکار است.
نتیجه: سرنوشت این طرح همچنان بلاتکلیف است حتی معصومه ابتکار، رئیس وقت کمیته محیط‌زیست شورای شهر ناچار شد به‌منظور پیگیری پیشنهاد مورد اشاره به محمدجواد لاریجانی، رئیس مجلس ایران نامه بنویسد اما این نامه‌نگاری‌ها نیز همچنان بدون نتیجه باقی مانده است.
اصلاح قیمت گاز طبیعی
کمیته محیط‌زیست شورای شهر بر این باور بود که با توجه به معضل روزافزون آلودگی هوا در تهران، استفاده از گاز طبیعی به‌عنوان سوخت پاک در مقایسه با دیگر حامل‌های انرژی آلایندگی کمتری دارد، به همین دلیل شورای شهر به دولت پیشنهاد داد تا قیمت گاز طبیعی مورد نیاز همه خودروهای عمومی شهری اعم از اتوبوس، مینی‌بوس و تاکسی را به‌نحوی تعیین کنند که هزینه سوخت این خودروها کمتر از قیمت سوخت خودروهای بنزینی یا گازوئیلی باشد.
نتیجه: این پیشنهاد نیز از سوی دولت به نتیجه مشخصی نرسیده است.
اخذ عوارض با هدف کاهش آلودگی هوا
شورای شهر تهران برعکس مجلس و دولت اما در حیطه اختیاراتش شهرداری تهران را می‌تواند ملزم به اجرای مصوباتش سازد، به همین دلیل در یکی از مصوبات خود شهرداری تهران را موظف کرد به‌منظور جبران عوارض ناشی از ورود و تردد غیرمجاز خودروها در محدوده طرح ترافیک نسبت به اخذ عوارض از خاطیان اقدام و همه درآمدهای حاصل از آن را صرف بهبود ترافیک و کاهش آلودگی هوای شهر تهران کند.
نتیجه: این مصوبه از سوی شهرداری تهران عملیاتی شد؛ براین اساس درآمدهایی که شهرداری از محل فروش آرم‌های ترافیک دریافت می‌کند مستقیما به خزانه واریز می‌شود و از طریق سازمان ترافیک صرف توسعه حمل‌ونقل عمومی و مدیریت هوشمند ترافیک می‌شود.
بازنگری در برنامه کاهش آلودگی هوای تهران
یکی دیگر از پیشنهادهای شورای شهر تهران به مجلس شورای اسلامی و دولت، بازنگری در برنامه جامع کاهش آلودگی هوای شهر تهران بود. این برنامه بر کاهش آلاینده‌هایی نظیر بنزن، منواکسید‌کربن، ذرات معلق، ازن، اکسیدازت، گوگرد و گازهای گلخانه‌ای تأکید دارد.
این پیشنهاد همچنین به امر توسعه حمل‌ونقل عمومی، جایگزینی و استانداردسازی انواع سوخت، توسعه سیستم‌های پاک ،کم مصرف و برقی، خروج صنایع آلاینده از تهران و اعمال مقررات سختگیرانه زیست‌محیطی در زمینه شماره‌گذاری و تردد خودروها در تهران اختصاص داشت.
نتیجه: این پیشنهاد خوشبختانه از سوی دولت به‌ویژه سازمان حفاظت محیط‌زیست با اقبال مواجه شد و از زمان تصویب تا‌کنون تلاش‌ها برای رفع کمبودها و بازنگری بر این طرح ادامه دارد و گزارش پیشرفت کار نیز به کمیته محیط‌زیست شورای شهر ارائه می‌شود.
تلاش برای کاهش آلاینده‌های آلی فرار در هوای شهر تهران
یکی از خطرناک‌ترین آلاینده‌های هوای تهران بنزن نام دارد که در اثر احتراق ناقص و بخارات بنزین در هوا منتشر می‌شود. شورای شهر در یکی از جلسات خود ابتدا شهرداری تهران را موظف کرد تا با همکاری وزارت نفت، وزارت صنایع و سازمان حفاظت محیط‌زیست نسبت به تدوین برنامه جامع اطلاع‌رسانی، تنویر افکار عمومی و آموزش شهروندان در مورد ترکیبات فرار مواد آلی بنزین اقدام کند. همچنین به دستگاه‌های اجرایی پیشنهاد کرد تا ضمن تدوین و تصویب استانداردهای مربوط به آلاینده‌های سمی و خطرناک نظیر بنزن، تولوئن، زایلن، اتیل بنزن بوتادین به‌ویژه در پمپ‌بنزین‌ها، صرفا به‌خودروهای دارای تجهیزات کنترل بخارات (کانیستر) مجوز ورود به کشور داده شود.
یکی دیگر از پیشنهادها معطوف به وزارت صنایع و نصب کانیستر روی تمامی تولیدات خودروهای داخلی‌شان بود. به وزارت نفت نیز پیشنهاد شد برای تحقق مفاد طرح ملی کهاب (کاهش، هدایت، انتقال و بازیافت بخار بنزین) اقدام کند و تمهیدات لازم ازجمله تخصیص اعتبارات مورد نیاز، وام‌های بلندمدت برای ایجاد انگیزه در بین جایگاه‌داران و سایر موارد را مورد بررسی قراردهد.
نتیجه: سرنوشت این طرح تا آنجا که به شهرداری تهران مربوط می‌شد از سوی شرکت کنترل کیفیت هوا پیگیری شد اما در ادامه راه آنجا که موضوع خرید یکسری دستگاه‌های فیلتر آلودگی از خارج کشور مطرح شد به‌دلیل تحریم‌های بین‌المللی متوقف ماند. در مورد نصب کانیستر و کاتالیست روی تاکسی‌ها هم قبل از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری از سوی کمیته محیط‌زیست شورای شهر مبلغی تصویب شد تا از سوی معاونت حمل‌ونقل و ترافیک هزینه شود. از سوی دیگر وزارت نفت در مورد طرح ملی کهاب به‌دلیل نبود اعتبار، اجرای آن را به تعویق انداخت و دست آخر خودروسازان نیز با اعلام اینکه برای جلوگیری از بخارهای بنزین باید باک و چند قطعه دیگر خودرو را عوض کنیم و این موضوع از لحاظ اقتصادی توجیه ندارد، از استانداردسازی محصولات خود سر باز زدند.
گسترش استفاده از دوچرخه در شهر تهران
یکی از مهم‌ترین تلاش‌های شورای شهر تهران برای مبارزه با آلودگی هوا تشویق مردم به استفاده از وسایل نقلیه پاک است، به همین منظور با استناد به طرح جامع حمل‌ونقل و ترافیک بر لزوم ایجاد مسیرهای ویژه عبور دوچرخه توسط شهرداری تأکید کرد. براین اساس شهرداری تهران موظف شد در جهت بسترسازی کالبدی، فرهنگی و اجتماعی به گسترش استفاده از دوچرخه در شهر تهران اقدام کند.
نتیجه: شهرداری تهران اعتبارات مورد نیاز این طرح را تأمین و به‌صورت آزمایشی ابتدا از منطقه8 شروع کرد و تا پایان سال نیز تمام مناطق 22گانه شهر تهران مجهز به مسیرهای ویژه دوچرخه سواری خواهند شد.
پیشنهاد به دولت جهت اسقاط خودروهای فرسوده
یکی از ریشه‌های آلودگی هوای تهران ورود روزافزون و بی‌رویه خودرو به این شهر بدون خروجی است. از سوی دیگر با درنظر گرفتن ظرفیت محدود شبکه معابر تهران ورود حجم بالای خودرو بر ترافیک و آلودگی هوای پایتخت دامن می‌زند. از نظر شورای شهر یکی از راهکارهای حل این مشکل از رده خارج کردن خودروهای فرسوده است بنابراین به دولت پیشنهاد شد تا وارد‌کنندگان و خریداران را وادار سازد به ازای ورود یا تولید هر دستگاه خودرو نسبت به اسقاط و اوراق کردن یک دستگاه خودروی فرسوده اقدام کنند.
نتیجه: از آنجا که دولت به درخواست کمیته محیط‌زیست شورای شهر مبنی بر ارائه طرحی در این‌باره پاسخی نداد خود اقدام به ارائه برنامه کرد اما همچنان هیچ بازخوردی از سوی دولت نداشته است.
بهبود و ساماندهی تاکسیرانی شهر تهران
در مصوبه‌ای دیگر شورای شهر از شهرداری تهران خواست با هدف کاهش آلودگی هوای تهران و توسعه حمل‌ونقل عمومی، شرایط انجام معاینه فنی تاکسی‌های بنزین‌سوز و گازسوز را به‌صورت رایگان و هر 3ماه یک‌بار فراهم سازد. شهرداری تهران همچنین موظف شد حداقل در 5 نقطه از شهر تهران زمین مناسب برای احداث جایگاه اختصاصی تاکسی‌های گازسوز را در اختیار مراجع ذی‌ربط قرار داده و هماهنگی لازم جهت تسریع در احداث و بهره‌برداری این جایگاه‌های سوخت‌رسانی ویژه تاکسی گازسوز را انجام دهد. به وزارت صنایع و معادن نیز پیشنهاد شد که اولویت تحویل خودروهای پایه گازسوز را به تاکسی‌ها اختصاص دهد.شرکت ملی گاز نیز تمهیدات لازم را برای گازرسانی بهینه و مناسب به‌خودروهای تاکسی گازسوز به‌ویژه در ماه‌های سرد سال به انجام رساند و با افزایش و اختصاص جایگاه‌های ویژه عرضه و توزیع گاز طبیعی فشرده (CNG) به حمل‌ونقل عمومی، شرایط لازم را برای فعالیت بهینه ناوگان اتوبوسرانی و تاکسیرانی در شهر تهران فراهم آورد. پیشنهاد به وزارت صنایع برای اختصاص وام با سود بانکی پایین به‌منظور نوسازی تاکسی‌های فرسوده و راه‌اندازی مرکز خدمات پشتیبانی به‌منظور بازدید دوره‌ای و تعمیر و آزمایش ایمنی تاکسی‌های گازسوز و دست آخر پیشنهاد به وزارت نفت برای پرداخت یارانه کیت و مخزن تاکسی‌ها، ازجمله دیگر تلاش‌هایی بود که از سوی شورای شهر تهران برای کاهش آلودگی هوای شهر تهران انجام شد.
نتیجه: این پیشنهاد به‌دلیل عدم‌استقبال خودروسازان، وزارت نفت و وزارت صنایع تا‌کنون به نتیجه نرسیده است.
